O projekcie…, czyli dlaczego powstała ta strona?
Kilka słów o materiałach, które 30 lat przeleżały w szafie. Od czego zaczęła się “Historia na slajdach”?
Ocalenie spuścizny wybitnego badacza, potrzeba digitalizacji cennych dla polskiej nauki materiałów, które przez ponad 30 lat przeleżały zapomniane w szafie oraz udostępnienie ich osobom zafascynowanym archeologią i historią Wrocławia – to główne cele projektu “Historia na slajdach”. Pomysłodawczynią, autorką strony oraz realizatorką całego projektu, jest Dagmara Król, doktorantka w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz uczestniczka interdyscyplinarnych studiów doktoranckich pt. “Humanistyka cyfrowa. Studia doktoranckie Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk i Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych”.
“Historia na slajdach” – to projekt, dzięki któremu można zobaczyć niedostępne do tej pory w formie cyfrowej diapozytywy z badań archeologicznych prowadzonych na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu w latach 70. i 80. XX w. przez wrocławskiego archeologa, śp. dra hab. Józefa Kaźmierczyka, pracującego wówczas w Katedrze Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Profesor Kaźmierczyk był wybitnym archeologiem, który znaczną część swojej pracy twórczej poświęcił odkrywaniu początków Wrocławia. Prowadzone przez niego wykopaliska, wniosły ogromny wkład w poznanie historii Ostrowa Tumskiego, kolebki dzisiejszego miasta.
Profesor zmarł w 1993 roku, pozostawiając po sobie liczne materiały dydaktyczne, w tym także negatywy i diapozytywy, które po jego śmierci częściowo zostały opracowane przez jego uczniów. Nie wszystkie jednak doczekały się publikacji. Diapozytywy, które prezentuję na tej stronie, przez lata były schowane w pudełkach w dawnym gabinecie Profesora. Wspólnie z Krzysztofem Jaworskim, wychowankiem Kaźmierczyka, a dzisiaj Profesorem w Instytucie Archeologii UWr, udało się je odszukać i częściowo skompletować. W trakcie opracowania okazało się, że klisze są niekompletne i całkiem możliwe, że brakujące fragmenty nadal skrywane są w zakamarkach innych wrocławskich instytucji naukowych. Niektóre z nich wykorzystane zostały w publikacjach Kaźmierczyka, jednak znaczna ich część nigdy nie została udostępniona. Niestety, stan techniczny slajdów z roku na rok ulega pogorszeniu, dlatego tak ważna okazała się potrzeba wykonania ich cyfrowych kopii i inwentaryzacja.
Przeźrocza nie posiadają formy typowej dla dokumentacji badawczej – nie ma na nich daty wykonania, miary, czy numeru wykopu z którego pochodzą. Pojawiają się natomiast uczestnicy ekspedycji, używany przez nich sprzęt, odwiedzający wykopy goście oraz niesamowita atmosfera lat 70. i 80. XX wieku.
Wszyscy spotkamy się… w sieci
Oprócz uporządkowania i skopiowania odnalezionych diapozytywów, coraz bardziej wyraźna stała się również i inna potrzeba. W dobie powszechnej cyfryzacji to właśnie Internet jest głównym źródłem wiedzy, w którym większość osób obecnie poszukuje informacji. Nie inaczej jest także w obszarze archeologii czy też innych nauk humanistycznych.
Studenci, doktoranci, wykładowcy akademiccy, przewodnicy, fascynaci historii i archeologii, ale również zwykli mieszkańcy Wrocławia zainteresowani materiałami naukowymi o ich mieście – oczekują łatwiejszego dostępu do tego typu zasobów. Wielu z nich chciałoby, aby materiały te były dostępne w formie cyfrowej, a w obliczu pandemii COVID 19 potrzeba ta stała się jeszcze silniejsza.
Choć w ostatnich latach polska humanistyka cyfrowa rozwija się dość dynamicznie, a zbiory bibliotek, archiwów, muzeów i wielu innych instytucji są stopniowo digitalizowane, to internetowe zasoby, szczególnie z archeologii, wciąż są niewystarczające i znacznie odbiegają od tego, co możemy zaobserwować w Europie Zachodniej czy USA.
Chcę, aby mój projekt wychodził naprzeciw tym potrzebom. Za cel stawiam sobie nie tylko digitalizację materiałów analogowych, ale również popularyzację archeologii w sieci za pomocą strony internetowej, tematycznych wpisów blogowych oraz kanałów social media (aktualnie pod nazwą: digital_archaeologist.pl).
Strona internetowa w sposób przystępny, a zarazem rzetelny, ma zaprezentować materiały, które stanowią jedyny w swoim rodzaju zapis tych fascynujących badań. Opatrzone opisami slajdy stanowią niebywałą okazję zarówno dla badaczy, jak i dla czytelników zainteresowanych historią wczesnego średniowiecza, aby zapoznać się z początkami Wrocławia czy specyfiką pracy archeologa, nie ruszając się z fotela!
Literatura:
- Maryl M., Kim są polscy humaniści cyfrowi?, w: “Teksty Drugie”, 2017, nr 1. (http://rcin.org.pl/Content/64796/WA248_84074_P-I-2524_maryl-kim-sa_o.pdf)
