Image Alt

Historia na slajdach – kulisy realizacji projektu

Historia na slajdach – kulisy realizacji projektu

Skąd w ogóle pomysł na realizację projektu jakim jest „Historia na slajdach”? Jak wyglądały początki projektu, ustalanie koncepcji, zbieranie materiałów i prace nad tą stroną? I dlaczego niektóre prezentowane tu slajdy trzeba było skanować aż trzy razy, a ich ostateczne skopiowanie zajęło cały tydzień? Zapraszam za kulisy mojego projektu.

Nazywam się Dagmara Król i jestem doktorantką Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz uczestniczką interdyscyplinarnych studiów doktoranckich z zakresu humanistyki cyfrowej w Instytucie Badań Literackich PAN w Warszawie. To właśnie podczas rekrutacji na te studia, w 2018 roku, w mojej głowie zrodził się pomysł realizacji projektu z zakresu „cyfrowej archeologii”.

Archeologia w Internecie – dlaczego postanowiłam stworzyć tę stronę?

Przykład prezentów otrzymanych podczas konferencji „Internationability of Polish Science and Higher Education” (fot. D. Król).

Początkowo planowałam zająć się digitalizacją biżuterii z okresu rzymskiego, która została odnaleziona na terenach ziem polskich. Jednak długie rozmowy z dr hab. Mieczysławem Mejorem, który skłonił mnie do zajęcia się średniowieczem oraz z dr hab. Krzysztofem Jaworskim z Instytutu Archeologii, pod którego opieką znajdowały się przeźrocza z badań na Ostrowie Tumskim, sprawiły, że ostatecznie zdecydowałam zająć się tym tematem.

Ważnym momentem, który utwierdził mnie w tej decyzji i sprawił, że projekt nabrał  w mojej głowie ostatecznego kształtu, była konferencja pt. „Internationability of Polish Science and Higher Education” zorganizowana przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej w 2019 roku. Wystąpienia prelegentów były na wysokim poziomie i bardzo mocno wybrzmiewały z nich echa raportu na temat polskich humanistów cyfrowych, opracowanego przez dr. Macieja Maryla, kierownika Centrum Humanistyki Cyfrowej IBL PAN. 

Wydarzenie to dało mi dużo do myślenia na temat kondycji polskiej nauki, jej obecności w Internecie i sposobie w jaki jest udostępniana. Utwierdziłam się również w tym, co od lat sama obserwowałam – materiały naukowe z zakresu polskiej archeologii są bardzo słabo dostępne w Internecie. W wielu innych dziedzinach wystarczy użyć wyszukiwarki, aby znaleźć potrzebne informacje. Archeolog chcąc zebrać materiały np. do pracy naukowej czy artykułu, zazwyczaj musi udać się do biblioteki, muzeum lub innej instytucji, nierzadko znajdującej się w innym mieście, a nawet kraju. Swoim projektem chcę zatem przyczynić się do tego, aby choć część przydatnych danych z zakresu archeologii znalazła się w sieci i była dostępna na wyciągnięcie ręki.

Digitalizacja i inwentaryzacja slajdów

W lipcu 2019 roku po raz pierwszy podjęłam się skopiowania przeźroczy w Pracowni Humanistyki Cyfrowej Uniwersytetu Wrocławskiego, dzięki uprzejmości dr. hab. Adama Pawłowskiego. Korzystając z przenośnego skanera negatywowego Rollei DF-S 100 SE, zeskanowałam 200 slajdów. Jak się jednak okazało, przy dużym powiększeniu jakość tych kopii pozostawiała wiele do życzenia. 

Skaner negatywowego Rollei DF-S 100 SE (fot. D. Król).

Pojawił się więc problem – jak uzyskać odpowiedniej jakości kopie, które będą nadawały się do publikacji na stronie? Moim pierwszym pomysłem było zlecenie tego zadania profesjonalnej firmie. Po wysłaniu tuzina zapytań i zebraniu ofert, okazało się, że ta opcja odpada – kwoty jakie otrzymywałam w propozycjach, były dla mnie zbyt wygórowane.

Z pomocą przyszedł mi kolega, mgr Mateusz Osiadacz, który zasugerował, by zwrócić się o pomoc w digitalizacji do Laboratorium Bio- i Archeometrii Instytutu Archeologii i Etnografii PAN. Tak też zrobiłam i w lipcu 2021 roku, za zgodą Dyrekcji Instytutu Archeologii UWr, wywiozłam przeźrocza do Warszawy. Tam samodzielnie je zeskanowałam, dzięki uprzejmości dr. hab. Mateusza Boguckiego, kierownika Laboratorium. 

Początkowo używałam skanera Epson Perfection 4490 Photo, który pozwolił mi uzyskać skany znacznie lepsze jakościowo, niż te wykonane za pierwszym razem. Jednak za radą pracującego w laboratorium dr. Zdzisława Hensela, ostatecznie wszystkie przeźrocza zdigitalizowałam skanerem Nikon Super Coolscan 9000, który dał zdecydowanie najlepszą jakość ze wszystkich wymienionych. 

Skaner Epson Perfection 4490 Photo w Laboratorium Bio- i Archeometrii Instytutu Archeologii i Etnografii PAN w Warszawie (fot. D. Król).

Samo kopiowanie slajdów trwało tydzień. I tu może część z Was się zdziwi – jakim cudem digitalizacja 200 przeźroczy zajmuje aż tak wiele czasu? Przecież wydawałoby się, że to nic skomplikowanego. Niby nie, ale niektóre z nich były tak bardzo “oporne” digitalizacji, że musiałam je skanować dwu a nawet i trzykrotnie. Co więcej, już w trakcie tych prac, ku mojemu zdziwieniu, okazało się, że slajdów z badań Ostrowa Tumskiego jest nie 200, jak początkowo myślałam, ale aż 437 sztuk! 

Jak to możliwe? W pudełku było od początku znacznie więcej slajdów, ale nie wszystkie z nich dotyczyły badań archeologicznych Prof. Kaźmierczyka. Inne, przedstawiały po prostu widoki samych zabytków, nie tylko z Ostrowa Tumskiego. Zanim zabrałam je do Warszawy, pudełko ze slajdami leżało w Instytucie Archeologii, a pracownicy mieli do niego dostęp, pożyczając, a następnie oddając niektóre materiały. 

Czy wśród zwróconych materiałów znalazły się kolejne slajdy odpowiadające tematyką mojemu projektowi, czy też może na początku źle oszacowałam ich liczbę? Trudno powiedzieć. Warto jednak nadmienić, że z dużym prawdopodobieństwem slajdów jest jeszcze więcej, a brakujące egzemplarze być może znajdują się w innych gabinetach Instytutu. Niewykluczone więc, że w przyszłości zdecyduję się na poszerzenie tej strony o kolejne materiały. 

Przeźrocza przed digitalizacją (fot. D. Król).

Choć temat digitalizacji slajdów zakończył się sukcesem, był to dopiero pierwszy krok w moim projekcie. Po jego wykonaniu zaczął się żmudny etap inwentaryzacji. Zaczęłam od zebrania wszystkich publikacji Józefa Kaźmierczyka, następnie szukając w nich analogii, a także sugerując się oznaczeniami i numerami seryjnymi klisz, krok po kroku ustalałam daty oraz opisy poszczególnych slajdów. W tym procesie pomagali mi dr hab. Krzysztof Jaworski oraz dr Aleksandra Pankiewicz, którzy służyli mi konsultacjami.

Prace nad powstaniem i promocją strony

Kolejnym krokiem było zbudowanie strony. Tutaj niezbędna okazała się pomoc informatyka i grafika. Najpierw musiałam uzyskać dostęp do serwera IBL PAN, na którym stoi strona w WordPress. Informatyk stworzył aplikację, która “zasysa” skany, a ja mogę uzupełnić je o metadane. Następnie zabrałam się za wybór i zakup szablonu WordPress, dostosowanie go do projektu, stworzenie polityki prywatności, zaplanowanie poszczególnych podstron oraz widoku galerii. 

Aktualnie wciąż pracuję nad przygotowaniem contentu na stronę, przy wsparciu copywriterki Marty Trojniar, wyborem konkretnych zdjęć i opisem poszczególnych slajdów. W projekcie pomaga mi również lic. Alicja Kondej, która w ramach swojej pracy magisterskiej stworzyła logo projektu, a w przyszłości zajmie się tworzeniem grafik i rysunków. 

Uzupełnieniem projektu są kanały w social mediach, które będą pomagały w jego promocji. Już w 2019 roku powstały konta na Facebooku (841 followersów) oraz Instagramie (179 followersów) pod nazwą „Digital_archaeologist.pl„. Zamieszczam tam cyfrowe nowinki ze świata archeologii oraz promuję nowe wpisy blogowe związane z Ostrowem Tumskim pojawiające się regularnie na stronie. Dodatkowo w marcu 2021 utworzyłam grupę „Cyfrowi archeolodzy PL„, która aktualnie ma 114 członków, więc czeka mnie jeszcze sporo pracy, aby ją rozkręcić. 

Jako archeolog wywodzący się z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz uczestniczka interdyscyplinarnych środowiskowych studiów doktoranckich pt. “Humanistyka cyfrowa. Studia doktoranckie IBL PAN i PJATK”, otrzymałam bezproblemowy dostęp do prezentowanych tutaj materiałów. Muszę również wspomnieć, że mam wielkie szczęście współpracować, radzić się czy prosić o pomoc, wiele wspaniałych i życzliwych mi osób. To za ich sprawą udało się zrealizować to olbrzymie przedsięwzięcie, za co każdemu z osobna bardzo dziękuję! 😊

A to ja! 😊
a

Tue ‒ Thu: 09am ‒ 07pm
Fri ‒ Mon: 09am ‒ 05pm

Adults: $25
Children & Students free

673 12 Constitution Lane Massillon
781-562-9355, 781-727-6090

Font Resize
Contrast